nan an kanhi (dili pa kon dugay karadjaw na panahon):

dili padad-on nan kuwarta na bayon an kahamukan mga bata na estudyante sa jabonga central elementary school niadto kay hasuod raman an mga bayay nila sa eskuylahan… pero, an mga taga sitio san mga taga-baryo, pinadad-an sila nan bayon nan ila mga nanay - usahay kamote, usahay saging na karnaba na hinog-hinog na, kan-on na bugas na pinutos nan dahon nan saging, pinarisan nan mamaya na pagka-paksiw na hayuan sanan pidjanga… magpa-adji-adji dadjon an mga taga-lungsod na estrudyante kay mangadjo man sila nan malami bayon… malami man tuho an pagka preparar nan ila pagkaon sanan guapo gadjud sila sayuhan pagka ting-recess na… an anak nan kuwartahan, pinabayunan nan biente centabos, dies sa buntag, dies sa hapon… ipalit nan landang kaya tiya loring sa buntag, may sukli pa jaon… pagkahapon, supas na paboritas kaya tiya monic sanan ice candy na hinimo ni sonny boy…

pag-uli nan alas once y media para sa paniudto, magdayagan pasingod sa bayay deretso dadjon sa radyo kay mamati pa man nan diego salvador… usahay mopukot sa bayay nan klasmeyt kay base dili na hiapsan an estorya nan drama kon sa bayay pa mamati…

pag-abot sa bayay… naghuyat si nanay na nakangisi… luto na an paniudtuhon… amen anay kan nanay… deretso dadjon sa lamesa… dali-dali pagkaon para may oras pa sa pagrebyu nan leksiyon para nadj-an hapon… tinabangan ni nanay…

respetado karadjaw an mga titser kay pulos man sila mga bright… an tawag dila maestro sanan maestra… mga dedicated sila sa ila propesyon… sila mam encar, mam patsing, sir etong, mam caring, mam arce, mam deding, mam mary, mam babing – pulos gadjod sila mga maradjaw… si mr. canto an superbisor, si mr. salvacion sab an principal…

arang na ka dako na estorya kon an bata ipatawag iban an idja nanay sa opisina nan principal… amo ra sab kon dili makapasar an bata para sa sunod na grade level.

pagka-undang na sab nan klase sa hapon, agi anay an mga layaki na estudyante sa kiosko sa atbang nan munisipyo, estorya nan mahitungod sa kon uno rakan, an iban, pabalik-balik na usahay pag-estorya… an ending nan estorya, kapre, maligno, wakwak, ayok… uli na dadjon kay mag-sindi pa nan petromax… pagbagting nan kampana nan alas sies nan marduyom, mag-oracion tanan miembro nan pamilya… mamati dadjon an tatay nan balita sa radyo ugsa wayay makagamit na iban pagka-alas sies y media na… updated gihapon si tatay sa mga current events…

pagkatapos manihapon, balik nasab sa radyo para mamati nan drama na entruebo ad adtari die… galing lamang kay mosunod na drama an ang bakya ni donya tarcila, makahahadlok pero mamati paman gihapon an mga bata… inday uno man gadjud jaon...

an isa sa pinaka-pirmi-hinumduman na kaagi nan mga bata sa habungan an maligo sanan magsakay-sakay sa baroto sa danaw… adton mga insidente na hapit malumos kay dili pa karadjaw mahibayo molangoy… magtago sa baroto kon molabay sa bayay nan isa sa mga bata na nokawat ra pagkadto sa danaw… itan-aw tutok sa suga an mapuya na mata na resulta nan pagkaligo para kuno mawaya an amo ran an tag-lamis… tudjoon paglunod nan baroto para makakaligo an mga kaibanan na mga babadje… usahay manibaw nan mga taan na hiagihan nan pagsakay-sakay… duro pa an mga nahitabo sa danaw…

an mga duwaan nan mga bata nan an una na panahon… polos ila ra mga hinimo… pintik para sa pamintik nan langgam gamit an sangkong na sanga sanan lastiko na mabaga…manlit-ag nan mga tukmo… hinimo na trak-trak na an materyales lata nan sardinas sanan lata nan darigold na an ligid mga ginunting na guba na tsinelas… an scooter na an mga ligid bearing… mabudjong kon mag-scooter sa basketbolan… madjuhot an tag-idja nan bayay na hasuod sa basketbolan kay arang man kabudjong an duro na mag-scooter… pabidjo na bangka na softdrinks… streyton an bangka nan martilyo pagkatapos buslutan nan duha kabook sa tunga para sa pisi… magpaaway nan na duha ka bangka… an una kautdan nan pisi amoy pildero…

tabanog… mga hinimo ra sab nan mga bata na an gamit, mga daan na periodiko na pinastahan na linuto na gawgaw…

mamingwit pa sab matuod an mga bata sa mga bayay kon may lunop… an matuyoy sa bingwit bugwan ra gadjod… pero usahay makakuha isab nan lambuyo…

trompo… magpahimo rakan kan tiyo pael kon dili kan boy liquido kay maradjaw man sila mo-igot nan kahoy tugas… magkasi dadjon sa may gabaldon pero magbantay ra kay basin moabot si pablito odjenar na pulis mandakupay…

kon buyanon, duro isab an mga duwa… batikubre, jaon tagalong na siatum, pidjong-pidjong, ruth jacob, otso otso, tumba lata… sanan an pinakamahalinon an estorya an mahitungod gihapon sa mga ayok, amo nay ini ending nan duyom para manguli na tanan, pero puro hadlok na matuyog…

mandakop matuod nan sambuyanay… butangan nan papikit an tumoy nan sanga para mutuyoy an sambuyanay, pikit dadjon, dakop...

hingkalimtan matuod nako… maligo sa busung-busongan, sa waterfalls, sa lupa nila uya ibay montero… pagkatapos, mangawat nan butong sa hasuod na mga nidjogan… usahay hisakpan nan tag-idja, ipadakop kan itok pulis…

duro pa karadadjaw an mga estorya mahitungod sa mga bata sa habungan pero dili na nako karadjaw hidumduman an iban…

basi tuod ad-oy idjo mahi-contribute na idjo mga kaagi, palihog rakan pag-email dako an idjo gusto i-estorya sa terencemgrana@gmail.com para ako i-post dinhi sa ato blog.

sa ako pagtapos nan ini na sesyon, gusto lamang nako isulti na simple ra karadjaw an mga pangandoy nan mga bata nan una… makatapos pag-eskuyla nan ila gusto na kurso… makapangasawa nan desente sanan edukado sab… makapatapos nan ila mga anak sa pag-eskuyla bisan isa ra ka kurso…

salamat karadjao… God bless…